Pse është e rëndësishme vitamina D për organizmin tonë?

Shpesh e përmendur si “vitamina e diellit”, vitamina D është një vitaminë e tretshme në yndyrna që ruhet në mëlçi dhe indet yndyrore.
Arsyeja që vitamina D njihet me këtë përshkrim është sepse ajo sintetizohet nga kolesteroli, kur lëkura ekspozohet ndaj diellit.
Pavarësisht nga emri i saj, vitamina D nuk është një vitaminë, por një prohormon, ose pararendëse e një hormoni.

Sa lloje vitamine D ka?

Ekzistojnë dy lloje të vitaminës D: vitamina D2 (ergocalciferol) dhe vitamina D3 (kolecalciferol).
Fatkeqësisht, shumica e ushqimeve të fortifikuara me vitaminë D përmbajnë kryesisht ergocalciferol, pra vitaminën D2, që nuk është as aq e absorbueshme dhe as e konvertueshme nga trupi në atë që i nevojitet. Vitamina D3 nga produktet shtazore (konkretisht nga kolesteroli në këto produkte) është më i afërti me atë që rrezet e diellit prodhojnë natyrshëm te njerëzit.

Cilat janë benefitet e vitaminës D?

Vitamina D ka role të shumta në organizëm. Ajo ndihmon në:

• Përforcimin e kockave dhe dhëmbëve;
• Fuqizimin e sistemit imunitar;
• Rritjen e aktivitetit dhe mirëqenien e sistemit nervor;
• Mirëfunksionimin e mushkërive dhe sistemit kardiovaskular;
• Shprehjen e gjeneve të përfshira në zhvillimin e kancerit;
• Uljen e problemeve të fertilitetit.

1. Kocka të shëndetshme

Vitamina D luan një rol të rëndësishëm në përthithjen e kalciumit dhe mirëmbajtjen e niveleve të fosforit në gjak. Këta faktorë janë jetikë për ruajtjen e eshtrave të shëndetshme. Njerëzit kanë nevojë për vitaminë D, për të lejuar që zorrët të thithin kalciumin dhe të rimarrin kalciumin që veshkat sekretojnë.
Mungesa e saj tek fëmijët mund të shkaktojë rakitizëm, gjë që çon në një pamje mjaft të ngjeshur për shkak të zbutjes së eshtrave. Në mënyrë të ngjashme, tek të rriturit, mungesa e vitaminës D manifestohet si osteomalacia, që rezulton në densitet të dobët të kockave dhe dobësi muskulore.

2. Sistem imunitar i fuqishëm

Vitamina D ndihmon në parandalimin infeksioneve, duke përmirësuar aftësinë e trupit tuaj për të bllokuar bakteret e dëmshme dhe duke forcuar sistemin imunitar. Hulumtimet tregojnë se është e dobishme në parandalimin dhe trajtimin e tuberkulozit, psoriasis, ekzemës, infeksioneve të plagëve, gripit, infeksioneve të traktit urinar, madje dhe infeksioneve të syrit.

3. Mirëqenie e sistemit nervor

Disa studime kanë treguar se vitamina D gjithashtu ndikon në aftësinë tonë për të marrë vendime, për t’u përqendruar dhe për tëruajtur informacionin. Studiuesit tregojnë se njerëzit me nivele më të ulëta të viaminës D rezultojnë më dobët në provimet e standardizuara, mund të kenë aftësi të dobëta në vendimmarrje dhe të kenë vështirësi me detyrat që kërkojnë përqendrim dhe vëmendje.

4.Risk i ulët për sëmundje kardiovaskulare

Jo vetëm që marrja e mjaftueshme e vitaminës D është thelbësore për ruajtjen e shëndetit të zemrës, por mungesa e saj mund të krijojë probleme serioze të zemrës. Hulumtimet tregojnë se mungesa e vitaminës D është e lidhur me një rrezik të shtuar të zhvillimit të sëmundjeve kardiovaskulare, duke përfshirë hipertensionin, atakun kardiak dhe sëmundjet ishemike të zemrës.
5.Mbron kundër kancerit
Simptomat e mungesës së vitaminës D kanë lidhje me rritjen e rrezikut për zhvillimin e kancerit, veçanërisht atij të gjirit, zorrës së trashë dhe prostatës. Sipas hulumtimeve të publikuara në Frontiers in Endokrinology, vitamina D luan rol në faktorët që ndikojnë në rritjen e tumorit, diferencimin e qelizave dhe shumimin e tyre.
Studiuesit kanë zbuluar se rritja e ekspozimit në diell dhe niveli i duhur i vitaminës D janë të lidhura me uljen në përmasë të tumoritsi dheuljen e vdekshmërisë në shumë lloje të kancerit.
Sipas një studimi të botuar në American Journal of Clinical Nutrition, përmirësimi i vitaminës D dhe kalciumit zvogëlon ndjeshëm rrezikun e kancerit në gratë pas menopauzës.

5. Përmirëson Fertilitetin

Para se të shikoni për trajtime të shtrenjta të fertilitetit kur përpiqeni për një shtatzëni, sigurohuni që nivelet e vitaminës D tuaj të jenë optimale. Studimet tregojnë se vitamina D luan një rol të madh në fertilitet. Kjo pasi, rrit nivelin e progesteronit dhe estrogjenit tek femrat ndërsa përmirëson cilësinë e spermës tek meshkujt.

Shenjat e mungesës së vitaminës D

Dy nga simptomat më të zakonshme të mungesës së vitaminës D janë:

• lodhja kronike.
• dhimbjet e përhapura në të gjithë muskujt dhe nyjet.

Megjithatë, ka edhe disa simptoma të tjera si, infeksione të shpeshta dhe ftohjekronike, depresion,shërimi ngadalshëm i plagëve,dobësi e densitetit kockor,rënie e flokëve etj.

Ku mund të marrim vitaminë D?

Ushqime të pasura me vitaminë D janë:

1. Peshku i egër me përmbajtje të lartë yndyrore (salmon, sardele, skumbri etj).

2. Vaji i mëlçisë së merlucit.

3. Vezët.

4. Qumështi dhe djathi.

5. Kërpudha të egra.

Kombinimi i ekspozimit të përditshëm në diell me ushqime të pasura me vitaminë D, do të sigurojë që ju të merrni të gjitha përfitimet e kësaj vitamine. Sigurisht nuk duhen harruar dhe suplementet me vitaminë D. Megjithatë, sigurohuni që të testoni nivelet tuaja të kësaj vitamine përpara se të vendosni të përdorni suplementet.

Sa vitaminë D duhet të konsumoni?

Doza e vitaminës D matet në mikrogram (mcg) ose në njësi ndërkombëtare (IU). Një mikrogram i vitaminës D është i barabartë me 40 IU.
Dozat e rekomanduara ditore të vitaminës D janë si më poshtë:

• Bebet 0–12 muaj: 400 IU (10 mcg).
• Fëmijët 1–18 vjeç: 600 IU (15 mcg).
• Të rriturit deri në 70 vjeç: 600 IU (15 mcg).
• Njerëzit mbi 70 vjeç: 800 IU (20 mcg).
• Gratë shtatzëna ose me gjidhënie: 600 IU (15 mcg).

Ekspozimi i ndjeshëm në diellit për 5-10 minuta, 2-3 herë në javë, lejon shumicën e njerëzve të prodhojnë mjaftueshëm vitaminë D. Vitamina D nuk ka qendrueshmëri. Depozitat e organizmit me vitaminë D zbrazen, veçanërisht në dimër.

Sa IU vitaminë D është shumë? Rreziqet dhe efektet anësore

Toksiciteti i vitaminës D besohet të jetë shumë i rrallë.
Megjithatë është e rëndësishme të zgjidhet doza e duhur e vitaminës D.

Sipas një studimi të vitit 2019 marrja e vitaminës D në doza më të larta nuk përmirëson shëndetin e kockave. Madje ul dëndësinë minerale të kockave.

Vitamina D në dozë të lartë nuk këshillohet të merret njëkohësisht me:

1. Alumin – Marrja afatgjatë e vitaminës D dhe në të njëjtën kohë me aluminin shkakton probleme. Kjo vihet re më shumë te njerëzit me insufiçiencë renale.
2. Antikonvulsantë- Fenobarbitali dhe fenitoinat (antikonvulsantë) rrisin procesin e shpërbërjessë vitaminës D dhe zvogëlojnë përthithjen e kalciumit.
3. Atorvastatina- Marrja e pakontrolluar e vitaminës D mund të ndikon në veprimin e statinave.
4. Kalkipotriene (Dovonex) – Mos merrni vitaminë D me këtë ilaç të psoriasis. Kombinimi mund të rrisë rrezikun e e rritjes së kalciumit në gjak (hiperkalcemia).
5. Kolestiramina (Prevaliti). Marrja e këtij ilaçi për humbje peshe mund të zvogëlojë thithjen e vitaminës D.
6. Digoxina- Shmangni marrjen e dozave të larta të vitaminës D me këtë medikament. Doza të larta të vitaminës D mund të shkaktojnë hiperkalcemi. Kjo rrit rrezikun e problemeve fatale të zemrës me digoksinën.
7. Diltiazem, Verapamil,-Shmangni marrjen e dozave të larta të vitaminës D me këtomedikamente për presionit e gjakut. Doza të larta të vitaminës D mund të shkaktojnë hiperkalcemi, e cila mund të zvogëlojë efektivitetin e barit.
8. Diuretikët tiazidikë – Këto medikamente mund të ulin sekretimin e kalciumit urinar. Kjo mund të çojë në hiperkalcemi nëse jeni duke marrë vitaminë D në dozë të lartë dhe të pakëshilluar.
9. Steroidet – Marrja e steroideve si prednisoni mund të zvogëlojë thithjen e kalciumit. Ajo gjithashtu dëmton përpunimin që trupit juaj i bën vitaminës D.
10. Laksativët stimulues – Përdorimi afatgjatë i dozave të larta të laksativëve stimulues mund të zvogëlojë sasinë e vitaminës D. Si rrjedhojë ulet përthithja e kalçiumit.